ایران ۲۰۴۰ استنفورد | نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور

پروژه «استنفورد ۲۰۴۰ ایران» یک پروژه به ظاهر علمی است که توسط محققان ایرانی و زیر نظر دانشگاه آمریکایی به منظور بی‌ارزش جلوه دادن پیشرفت‌های علمی ایران انجام شده است که متأسفانه تعدادی از دستگاه‌های اجرایی کشور از نتایج آن به منظور برنامه‌ریزی برای کشور استفاده نموده اند.

در دوازدهم خرداد ۹۸ جمعی از اساتید، اعضای هیئت‌های علمی و پژوهشگران دانشگاه‌ها و مراکز علمی با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند. رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار گفتند: « حرکت علمی و پیشرفت‌های دانشگاه‌ها در دهه‌های اخیر به معنی واقعی کلمه چشمگیر و برجسته است اما جریانی با سرمنشأ خارجی و با امتداد داخلی سعی دارد با بی‌ارزش نشان دادن و یا کوچک شمردن حرکت علمی کشور و پیشرفت‌های به‌دست آمده، مردم و جوانان را ناامید کند». ایشان با تأکید بر سازمان یافته بودن این جریان افزودند: « یک نمونه از این جریان، «پروژه۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد برای ایران» است که هدف آن، زیر سؤال بردن پیشرفت‌های علمی و دانشگاهی است و متأسفانه عده‌ای هم در داخل در حرکتی مرکب از خباثت و خیانت با آنها هم‌صدایی می‌کنند»؛ همچنین با اشاره به برخی اقدامات و تبلیغاتِ جریانی که به دنبال کم سواد نشان دادن نخبگان و اساتید ایرانی است، گفتند: « اگر دانشگاه‌ها و محققان و اساتید ما کم عمق هستند، پس پیشرفت‌های خیره‌کننده در نانو، علوم هسته‌ای و غنی سازی بیست درصد و سلول‌های بنیادی را چه کسانی انجام داده‌اند؟» ایشان افزودند: «پیشرفت‌های علمی کشور به گونه‌ای است که افراد به ظاهر غیرسیاسی ولی با باطن سیاسی نیز مجبور به اعتراف به این پیشرفت‌ها شده‌اند.»

پروژه ۲۰۴۰ استنفورد ایران که در سال۲۰۱۶ تاسیس شده است، یک تحقیق دانشگاهی است که به عنوان محور برای محققان دانشگاهی در سراسر جهان (به ویژه محققان ضد ایرانی) برای تحقیق در زمینه موضوعات مربوط به آینده اقتصاد ایران و بررسی پیامدهای احتمالی آن در یک زمینه جهانی. پروژه استنفورد ۲۰۴۰ ایران، معروف به پروژه ایران ۲۰۴۰، تحقیقات کمی و پیشین را در زمینه گسترده ای از زمینه های مربوط به توسعه اقتصادی ایران در بلندمدت برای پیش‌بینی آینده کشور در شرایط مختلف، تشویق می‌کند. تحقیقات اصلی این پروژه دانشگاهی بر اساس تحلیل‌ داده‌های کمی و با نگاهی آینده نگارانه به بررسی روندهای حاکم بر ایران در خصوص چشم‌انداز بازار انرژی ایران پیرامون حوزه‌های اقتصاد، جمعیت شناسی، انرژی، آب، کشاورزی و سیستم مالی است؛ و تاکید بسیاری به سیاسی نبودن این برآرودها دارد، به گونه‌ای که در طرح پروژه بیان شده است که «پروژه استنفورد ۲۰۴۰ ایران صرفا یک برنامه آموزشی است که تنها هدف آن ارتقای همکاری های علمی برای مطالعه بخش‌های مختلف اقتصاد ایران و ارزیابی پیامدهای جهانی آن است. ما هیچ نظری یا دستورالعمل سیاسی را نمی‌پذیریم، حمایت نمی‌کنیم مشارکت کنندگان تنها بر اساس مهارت های تحقیقاتی خود انتخاب شده‌اند و این مرکز از دیدگاه های سیاسی و مشارکت کنندگان خود آگاهی ندارد و نه مسئول آن است. به همین ترتیب همکاران و وابستگان مسئول دیدگاه‌های سیاسی دیگر شرکت‌کنندگان یا وابستگان نیستند. و در ادامه بیان شده‌است، دانشگاه استنفورد با تمام قوانین و مقررات قابل اجرا، از جمله مقررات تحریم تجاری ایالات متحده که توسط اداره کنترل دارایی‌های وزارت خزانه داری اداره می‌شود، مطابق است. نتایج و یافته های این ابتکار بدون معافیت در دسترس عموم قرار می‌گیرد». این در حالی است که در واقعیت تحقیقی برای زیر سوال بردن پیشرفت های کمی و کیفی ایران است.

نویسندگان این پژوهش پویا آزادی (مدیر پروژه ایران ۲۰۴۰ استنفورد و محقق دانشگاه‌های آکسفورد، MIT، کمبریج و استنفورد) و حسن دهقان‌پور از دانشگاه آلبرتا، صدرا ساده (مدرک کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه تهران، مدرک کارشناسی ارشد در فلسفه علم از دانشگاه صنعتی شریف و دکترای خود را از فرایبورگ در علوم اعصاب محاسباتی به دست اورده است.)، تارا شیروانی (کارشناس بانک جهانی)، علی محمودزاده (محقق دانشگاه علوم بریتیش کلمبیا)، آرش نظام سرمدی (کارشناس شرکت برق نشنال گرید)، کامین فیض‌پور (پژوهشگر مرکز ولمن بیمارستان ماساچوست و دانشکده پزشکی هاروارد که مدرک شیمی فیزیک خود را از دانشگاه بوستون و مدرک کارشناسی ارشد را در مهندسی پزشکی از پلی تیکنیک تهران و مدرک کارشناسی ارشد علوم مواد دانشگاه شیراز دریافت کرده است.)، متین میر رمضانی (دانشجوی اقتصاد دانشگاه استنفورد)، محسن ب. مسگران (استادیار علوم گیاهان در دانشگاه یو سی دیویس) ،کاوه معدنی از دانشگاه امپریال کالج لندن و مهران سهرابی از دانشگاه هریوت وات هستند. همین که سابقه برخی از نویسندگان اصلی آن را مورد بررسی قرار دهید، به صحت و سقم ماجرا پی می‌برید. با اندکی جستجوی ساده می‌توان فهمید، کاوه مدنی همان فردی است که سال گذشته بعنوان یکی از اعضای تیم پرونده جاسوسی محیط زیست بازداشت شد و بعد از مدتی بنا به دلایلی نامعلوم (فرار یا فراری داده شدن) ایران را ترک کرد، دستگیرکنندگان وی معتقد بودند که او با سوءاستفاده از جایگاه خود سازمان حفاظت از محیط زیست، اطلاعاتی را از اماکن حساس و حیاتی کشور مثل پایگاه‌های موشکی جمع‌آوری و برای بیگانگان می‌فرستد. وقتی دو اجیر شده گروه‌های اسرائیلی و آمریکایی نویسندگان و حامیان اصلی تحلیل کمیت و کیفیت دستاورد‌های علمی ایران می‌شوند دیگر باید به نوع نگاه واقعی سیاسی آن‌ها پی برد. علیرغم مطالبی که از سوی محققان این پروژه اعلام می‌شود و به اصرار معتقدند که این پروژه و بازنمودهای پیشنهادی آن برای آینده، هیچ ارتباطی به سیاست ندارد و مسئول نظرات سیاسی اعضا و وابستگان آنان نیست، اما عقبه و فعالیت‌های نویسندگان پروژه برای کار با ضدایرانیان گواه موضوع دیگری است، مگر می‌شود زیرنظر سازمان و گروهی هدفمند بود و در حاشیه، کار‌هایی خلاف اعتقاد و میل آنان انجام داد؟

بیان شده است که چون پیشرفت‌های علمی ایران هر روز پررنگ و پررنگ‌تر مطرح می‌شد و در عین حال سهم قابل توجهی از مقالات مردود شده به آمریکا اختصاص می‌یافت. به عبارتی تخریب دانشمندان و روند رشد علمی ایران در حالی صورت می‌پذیرد که طبق اطلاعات منتشر شده پایگاه‌های علمی دنیا، ایران طی ۵ سال گذشته روند رو به رشدی در جایگاه علمی را طی کرده و هر سال به تعداد دانشگاه‌هایی که در لیست تایمز قرار دارند، افزوده شده است.

در سال ۲۰۱۵ تنها دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در رتبه بندی تایمز حضور داشتند؛ در سال ۲۰۱۶ تعداد این دانشگاه‌ها به ۸ مورد، در سال ۲۰۱۷ به ۱۳ دانشگاه و در ۲۰۱۸ این تعداد به ۱۸ دانشگاه افزایش یافته است و این در حالی است که در رتبه بندی اخیر تایمز که مربوط به سال ۲۰۱۸ می‌شود با ورود ۱۱ دانشگاه جدید شمار دانشگاه‌های ایران به ۲۹ دانشگاه افزایش یافته و بدین ترتیب دانشگاه‌‌های ایران میان ۱۲۵۸ دانشگاه رتبه‌بندی شده تایمز پرچم‌دار پیشرفت هستند.

دانشگاه‌های تهران، صنعتی امیرکبیر، علوم‌پزشکی تهران، تربیت مدرس، صنعتی شریف، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز و تبریز به عنوان ۱۰ دانشگاه ممتاز در بحث تأثیر علمی شناخته شده‌اند.

دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه شهید بهشتی، واحد علوم و تحقیقات آزاد اسلامی، صنعتی خواجه نصیر، اصفهان، علوم پزشکی تبریز، گیلان، کاشان، علوم پزشکی شیراز، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی اصفهان، شهید باهنر کرمان، بوعلی‌سینا، رازی، سمنان و دانشگاه پیام نور به ترتیب در رتبه‌های بعد از ۱۰ دانشگاه نخست قرار گرفته‌اند و رتبه‌های ۱۱ تا ۲۶ را به خود اختصاص داده‌اند.

دکتر علی اکبر صبوری، استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس سابق مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران، به توضیح درخصوص اهداف این پروژه به ظاهرعلمی و آکادمیک برای تخریب تلاش های جریان علمی و دانشمندان ایرانی، تحلیلی گسترده انجام داده‌اند که به اختصار درادامه می‌خوانیم؛

انتقاد را با جان و دل می‌پذیریم؛ اصلاح در گرو انتقاد است، اما انتقاد سازنده. انتقادی که همراه با رعایت انصاف و واقعیت باشد. احساس می‌کنم به بسیاری از ابهامات مطرح شده در گزارش موسوم به استنفورد با توجه به ارزیابی‌های گردآوری شده در زمینه‌های علمی و ساختاری پاسخ داده شده است.

بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ با توجه به تعداد مقالاتی که در حوزه نانو منتشر شده است، ایران رتبه اول تولید علم نانو در کشورهای اسلامی و رتبه پنجم جهان در رشد علمی را دارد. براساس گزارشی که توسط معاونت پایش، ارزیابی و نظارت علم و فناوری ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است با اشاره به انتشار ۵۳۲۸۶ مستند علمی کشورمان در پایگاه استنادی وب آو ساینس در سال۱۳۹۷، ارتقای رتبه کشورمان از رتبه ۱۹ در سال ۱۳۹۴ به رتبه ۱۶ در سال ۱۳۹۷ نیز مورد اشاره قرار گرفته است. در ادامه گزارش پایشی وضعیت شاخص‌های علم، فناوری و نوآوری جمهوری اسلامی ایران و براساس آمار منتشر شده در پایگاه “Science & Engineering Indicators 2018” عنوان شده رتبه رشد علمی کشورمان در سال ۱۳۹۷ رتبه ۵ در جهان، رتبه تولید علم کشورمان رتبه ۱۵ در جهان و سهم جهانی کشورمان از تولید علم در همین سال ۱.۸ درصد است. براساس این گزارش، در سال ۱۳۹۵ کشورمان با ۱۵ درخواست ثبت اختراع در جهان رتبه ۶۵ را به دست آورده و از نظر اختراعات گرنت شده نیز با تعداد ۴۴ اختراع دارای رتبه ۷۹ در جهان است.

به عبارتی دیگر، واقعیت این است که ایران از مرحله رشد کمیت تولیدات علمی عبور کرده است و اکنون ده سال است که سیاست های رشد کیفیت علم را دنبال می‌کند. واقعیت این است که باید مرحله رشد کمیت را می‌داشتیم و سپس از آن عبور می‌کردیم. واقعیت این است که محققان ما دوران سخت جنگ را دیده و کار در شرایط سخت را تجربه کرده‌اند و اکنون ایثارگرایانه و دور از انتظار واقعیت جهانی، به تحقیق و توسعه مشغول هستند. ورود کشور به باشگاه انرژی هسته‌ای، ورود کشور به بحث سلول‌های بنیادی و استفاده درمانی از آنها، ساخت داروهای نوترکیب، ساخت بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی، ساخت محصولات پیشرفته نانو و ... همگی حاصل رشد علمی کشور بوده و توهم نیست. ورود دانشگاه های مختلف کشور در فهرست های رتبه‌بندی های جهانی، یک واقعیت غیرقابل انکار است و این تنها ناشی از رشد علمی کشور است.

همکاری های بین‌المللی و دریافت اعتبارات پژوهشی برای انجام طرح‌های تحقیقاتی بین‌المللی در دانشگاه های ایران بسیار مورد تشویق و اهتمام است. همکاری های مشترک بین‌المللی در انتشار مقالات علمی که منجر به مقالات با هم‌نویسندگی دانشمندان خارجی حاوی آدرس آنها باشد، در دریافت اعتبارات پژوهشی دانشمندان ایرانی و ارتقاء اعضای هیئت علمی جوان دانشگاهی از امتیازات ویژه برخوردار است. ما در دانشگاه تهران، علاوه بر سهمیه فرصت مطالعاتی خارج از کشور وزارت علوم برای دانشجویان دکترا، از محل بودجه اختصاصی دانشگاه سهمیه دیگری هم قایل شده‌ایم تا فارغ التحصیلانمان تشویق به کار بین‌المللی شوند. این موارد باعث شد که در طول یک دهه اخیر، کارهای مشترک بین‌المللی رشد زیادی داشته باشد و دانشمندان خارجی زیادی با ایرانیان در حال همکاری هستند. اینکه همکارهای علمی بین‌المللی فقط با ایرانیان مقیم خارج و یا نخبگان مهاجر ایرانی است، ادعای واهی و بی‌اساس است. دنیای علم حد و مرز نمی‌شناسد و دانشمندان ما بخوبی واقفند که برای ارتقاء خود باید از همه پتانسیل‌های موجود در همه جای جهان استفاده کرد و از مشورت تمام دانشمندان جهان بهره برد. این سیاست وزارتین علوم و بهداشت است که با تمام توان خود از تحقیقات مشترک بین‌المللی حمایت کند و اکنون بخوبی درک شده است.

اما باید به آفت تعداد زیاد مراکز علمی و دانشگاهی پایان داده شود. تجمیع بسیاری از مراکز علمی، باعث نظارت بهتر بر عملکرد آنها شده و کیفیت دانش‌اموختگان ما را بهتر خواهد کرد. اینکه در حال حاضر یکصد و بیست هزار دانشجوی دکترای تخصصی مشغول به تحصیل هستند (نیمی از آن در دانشگاه های دولتی و نیم دیگر در دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، دستگاه های اجرایی و مراکز غیرانتفاعی)، هرچند سطح تحصیلات جامعه را بالا می‌برد اما نشانه عدم برنامه‌ریزی صحیح و رشد بی‌رویه نظام آموزش عالی کشور می‌باشد. مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی، دانشگاه های آزاد اسلامی و پیام نور و همینطور مراکز آموزش عالی سایر وزارتخانه‌ها رشد غیراستاندارد و بی‌حساب و کتابی داشته‌اند که کیفیت آموزش عالی کشور را خدشه دار نموده‌اند و باید در جهت حذف یا تجمیع آنها اقدامات عاجل نمود و بسیاری از انتقادها کمی‌گرایی که گاهی هم بجاست به همین‌ها برمی‌گردد.

برای مطالعه کامل این گزارش به لینک زیر مراجعه کنید:

http://nahadiran.ir/site/cpanel_admin/upload/fu_1_20190706_072516.pdf