موفقیت تبادلات علمی بین‌المللی00 نظر

مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار در مهاجرت تحصیلی و شرایط زندگی دانشجویان بین المللی

 

گسترش علم و انفجار علمي باعث پررنگ‌تر شدن تبادلات علمي شده است و دانشمندان را وادار نموده براي فراگيري دانش و نگاه‌هاي متفاوت به آن، به يكديگر بيشتر وابسته باشند. مرزها در علم رنگ باخته و حصارهاي جغرافيايي كمتر مي‌تواند بين دانشمندان فاصله بياندازد. همين امر باعث شده، حتي كشوري مانند آمريكا كه در ظاهر از ساير كشورهاي جهان در مباحث علمي جلوتر است، خود را محتاج‌تر از قبل بيابد و براي پر نمودن اين خلأ، بيشترين دانشجوي بورسيه را به ساير كشورها اعزام كند. اتحاديه اروپا نيز به سمت يك هم‌گرايي بسيار قوي پيش مي‌رود و استانداردهاي مشتركي را طراحي نموده و براي تبادل استاد و دانشجو اقدامات عملي مؤثري را تدارك ديده است.

توجه به تأثير بسيار زياد اعزام دانشجو به خارج براي ادامه تحصيل، اهميت فراوان دارد به شكلي كه حتي كشورهاي پيشرفته جهان نيز از اين امر مهم بي‌نياز نيستند. اين در حالي است كه هنوز در كشورهاي در حال توسعه، توجه كافي و مديريت مناسبي براي بهره‌مندي از مزاياي بورسيه دانشجويان به خارج از كشور نمي‌شود.

 

با توجه به روند تاريخي توسعه دانشگاه‌ها در ايران، كه همواره در بستري جهاني حركت كرده و رشد يافته

است و از سويي، با در نظر گرفتن فرايندهاي رو به رشد جهاني ‌شدن و تاثير اجتناب‌ناپذير آن‌ها بر علوم و رشد و توسعه علم و دانشگاه، در وضعيت كنوني، در كشور ما نيز گسترش دانشگاه‌ها و بهبود كيفيت آموزش به عنوان يكي از ملزومات توسعه كشور در دهه گذشته، شتاب مضاعفي گرفته كه حاصل آن رشد قابل ملاحظه تعداد دانش‌آموختگان دوره‌هاي مختلف تحصيلي و توليدات علمي در سال‌های اخیر است.

نگاهي به اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوري اسلامي ايران در افق ۱۴۰۴ هجري شمسي، ((ایران کشوری است توسعه‌ يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه و برخوردار از دانش پيشرفته، توانا در توليد علم و فناوري، متكي بر سهم برتر منابع  انساني و سرمايه اجتماعي در توليد ملي))، بیان‌کننده این واقعیت است كه در راستاي دستيابي به جايگاه فوق، نيازمند ايجاد تغييراتي همگام با تغييرات جهاني در نظام آموزشي و پژوهشي كشور هستيم.

با توجه به ضرورت گسترش سطح ارتباطي با ساير كشورهاي جهان، طبيعي است شناخت مشكلات فراروي دانشجويان اعزام به خارج و سعي در رفع آن‌ها مي‌تواند شرايطي را براي دانشجويان اعزامي فراهم آورد كه با فراغ خاطر بيشتر به تحصيل بپردازند و با توشه علمي بيشتر به كشور بازگردند.

سه مفهوم كلي در خصوص مصاديق موفقيت تحصيلي دانشجويان اعزام به خارج قابل استخراج است كه اين مفاهيم عبارت هستند از كميت تحصيل، كيفيت تحصيل و مطالب فراگرفته‌شده جنبي. كميت تحصيل شامل زيرطبقه‌هاي: طول مدت تحصيل، تعداد مقالات چاپ شده، شركت در همايش‌ها، كنفرانس‌ها، كارگاه‌ها و دوره‌هاي آموزشي‌ست. كيفيت تحصيلي شامل زيرمؤلفه‌هاي: رضايت تحصيلي فرد نسبت به خود، ميزان كارآيي مطالب فراگرفته‌شده در ارتقاي دانش فني كشور، ميزان نو و بديع بودن دانش فراگرفته شده، تدريس در دانشگاه‌هاي خارج از كشور، همكاري در تحقيقات جنبي به جز پايان‌نامه و همكاري علمي با دانشگاه‍‌هاي كشور در طول تحقيق است. ميزان فراگيري مطالب علمي تخصصي ولي غير مرتبط به موضوع تحقيق، مطالب غير تخصصي و مطالب عمومي و همچنين ميزان آشنايي با مفاهيم اجتماعي نيز در زمره مصاديق موفقيت تحصيلي هستند.

مهم‌ترين مشكلات دانشجويان خارجي معمولاً در تفاوت‌هاي فرهنگي، ضعف زبان و عدم توانايي در برقرار ساختن ارتباط مؤثر با مدرسان و ساير دانشجويان است. در حالي كه با توجه به فرهنگ ايراني و تعلقات خاطر بسيار زياد به خانواده و فاميل، زندگي در خارج براي دانشجويان ايراني احتمالاً از اين نظر تأثيرات منفي بيشتري خواهد داشت. در يك نگاه كلي مي‌توان مشكلات دانشجويان بورسيه را به مسائل فردي، خانوادگي، دانشگاهي و مديريت سيستم بورسيه مربوط دانست.

با توجه به ضرورت بيان شده، بايد در خصوص اعزام دانشجو به خارج دقت و حساسيت بيشتري در سيستم برنامه‌ريزي كشور وجود داشته باشد تا با توجه به هزينه‌هاي انجام شده، حداکثری بازدهی به دست آید.

يكي از پرسش‌هاي اساسي در زمينه سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي اعزام دانشجو به خارج از كشور اين است كه با توجه به مجموعه هزينه‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده، دستاوردها و نتايج سياست‌ها و برنامه‌هاي اعزام به خارج از كشور چه چيزهايي بوده است؟ پاسخ به اين پرسش نيازمند بررسي‌هاي متعدد و همه جانبه از جمله بررسي عملكرد آموزشي، پژوهشي، دانشگاهي و همچنين موفقيت تحصيلي‌ست. اين موضوع بستري مناسب براي توفيق دانشجويان پس از تحصيل در زمان اشتغال فراهم مي‌كند و علاوه بر نقش مثبت فردي آن، از بعد اجتماعي نيز سودمند خواهد بود.

در مقاله‌ای جداگانه عوامل مطرح شده را در مقالات مختلف این حوزه و یافته‌های آکادمیک و غیر آکادمیک مورد واکاوی بیشتر قرار خواهیم داد.

منابع:

• Dehghani MR, Talebian E, Zareshahi R, Pourkhandani E, Pourkhandani A, Saani P, et al. [The concept of educational achievement and its effective factors according to the overseas graduate's point of view: a qualitative study]. Strides in Development of Medical Education 2009, 6(2): 99-109

• Klingensmith M, Anderson K. Educational scholarship as a route to academic promotion: a depiction of surgical education scholars. Am J Surg 2006