اثرات بحران کرونا بر حوزه دانشجویان بین‌المللی00 نظر

شرایط دانشجویان بین الملی پسا کرونا و شناخت عکس العمل‌های دانشجویان خارج از کشور در مواجهه با بحران کرونا

 

اثرات بحران کرونا بر حوزه بین الملل آموزش عالی و شرایط دانشجویان بین المللی در جهان را می‌توان از دو منظر بررسی کرد. از یک سو، با شناسایی عکس العمل‌های دانشجویان بین المللی به دنبال بحران اخیر و از سوی دیگر، با تمرکز بر رویکرد سیستم آموزش عالی سراسر دنیا در خصوص این دانشجویان.

شناخت این رویکردها و عکس العمل‌ها، می‌تواند زمینه ساز ارائه راهکارهای کوتاه مدت و بلندمدت برای برون رفت از این بحران بوده و شرایط حاکم بر مهاجرت‌های دانشجویی بین المللی را در دوران حین کرونا و پساکرونا باشد. عکس العمل‌های دانشجویان بین المللی در مواجهه با این بحران، می‌توانند دو بعد اقدامات جبری و اختیاری را شامل شوند. 

در زمینه اقدامات جبری، می‌توان به بسته شدن کامل مرزها در اغلب کشورهای جهان، به ویژه کشورهای دانشجو پذیر از جمله آمریکا، کانادا و استرالیا به دنبال شیوع پاندمی کرونا اشاره کرد که کل دنیا را در وضعیت استثنایی (Global Shut down) قرار داده و حوزه مهاجرت، بالاخص جابجایی دانشجویان بین المللی را  با چالش‌ها و مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است. این محدودیت‌ها، به انضمام قوانین سختگیرانه کشورهایی مثل آمریکا، باعث شده تا امکان بازگشت برای دانشجویانی که در خارج از محل تحصیل خود به سر می‌برند، فعلاً منتفی شده و این دانشجویان، در سردرگمی و بلاتکلیفی به سر برند. سایر دانشجویانی که خود را برای آغاز دوره تحصیلی و یا ادامه دوره خود در ترم‌های بهاره آماده کرده بودند نیز، از ادامه این شرایط نگران بوده و در وضعیت نامعلومی قرار دارند.

مشکلات اقتصادی، از دیگر مواردی است که قشر دانشجویی به ویژه دانشجویان بین المللی، به صورت اجتناب ناپذیری با آن مواجه هستند. به نقل از سیمون مارگینسون، مدیر مرکز آموزش عالی جهانی، به واسطه این ویروس، جهان با رکود اقتصادی شدیدی مواجه خواهد بود و تا حدود ۱۰٪ تولید ناخالص داخلی خود را از دست می‌دهد. در نتیجه این امر، درآمد طبقه متوسط که رشد آموزش بین المللی را پایدار نموده‌اند، به طور موقت کاهش می‌یابند. بنابراین با استناد به این اظهارات، اقشار متوسط به عنوان متقاضیان عمده آموزش بین المللی به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از بحران کرونا، دیگر مانند دوران پیشاکرونا توانایی حمایت از فرزندان خود را نخواهند داشت. به علاوه، خود دانشجویان بین المللی نیز که اغلب، بخشی یا تمام هزینه‌های خود را از طریق کار در محیط‌های آکادمیک و یا مشاغل خدماتی تأمین می‌نمودند، به شدت از وضعیت اخیر متضرر شده و در تأمین هزینه‌های دانشجویی (شهریه، هزینه اسکان و سایر هزینه‌های جانبی) با مشکل مواجه خواهند بود. این امر، ممکن است در مواردی، حتی انصراف از تحصیل ناخواسته برخی از دانشجویان بین المللی را در پی داشته باشد.

 اقدامات اختیاری دانشجویان، می‌تواند تغییر خودخواسته برنامه‌های تحصیلی خارج از کشور دانشجویان اعم از به تعویق انداختن آغاز به تحصیل در کشور مقصد و یا  انصراف از ادامه تحصیل را به همراه داشته باشد. هر دو حالت این تصمیمات، در نتیجه نگرانی‌هایی در خصوص مسائل بهداشتی محیط‌های آکادمیک و همچنین به طور کلی ترس از شرایط وخیم در کشورهای مقصد ناشی می‌شود. برای مثال، این واهمه برای دانشجویان بین المللی ساکن کشورهای اروپای شرقی که شاغل به تحصیل در کشورهای اروپای غربی بوده یا قصد ادامه تحصیل در این کشورها را دارند، با توجه به بحرانی بودن شرایط در کشورهای مقصد به خوبی قابل درک است. براساس یک مطالعه که در فوریه ۲۰۲۰ توسط انجمن خدمات مطالعات خارج از کشور بیجینگ (BOSSA) انجام شده، حدود ۳۶٪ از دانشجویان به دلیل شیوع ویروس کرونا، روند برنامه‌های خود برای تحصیل در خارج از کشور را تغییر داده‌اند.

همانطور که پیشتر اشاره شد، بررسی رویکرد سیستم آموزش عالی کشورها در سراسر جهان، در قبال دانشجویان بین المللی نیز حائز اهمیت است. کشورهای دانشجو پذیر که عمدتاً کشورهای انگلیسی زبان را شامل می‌شوند، ممنوعیت‌ها و یا بعضاً معافیت‌هایی را برای دانشجویان بین المللی وضع نموده‌اند. از جمله این ممنوعیت‌ها می‌توان رویکرد کشور آمریکا در خصوص دانشجویان چینی را عنوان نمود. اغلب کالج‌ها و دانشگاه‌های این کشور، ثبت نام و رفت آمد دانشجویان چینی را محدود و یا متوقف کرده‌اند.

همچنین در برخی موارد، عملکرد دولت‌های کشورهای مقاصد عمده دانشجویی نیز، شرایط دانشجویان بین المللی را تحت تأثیر قرار داده است. براساس گزارش سایت forbes ،اقدام دولت استرالیا در فوریه ۲۰۲۰ مبتنی بر ممنوعیت سفر شهروندان چینی به این کشور، باعث شد تا امکان بازگشت به دانشگاه‌های این کشور، از بیش از صد هزار نفر از دانشجویان چینی سلب گردد.

این در حالی است که کانادا ممکن است برای ورود دانشجویان بین المللی به این کشور استثناها و یا معافیت‌هایی (منوط به قرار گرفتن در قرنطینه ۱۴ روزه) درنظر بگیرد. با توجه به تعداد قابل توجه دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در این کشور، بسیاری از دانشجویان و خانواده‌های ایشان منتظر تصمیمات دولت کانادا در این زمینه هستند. به علاوه، برخی از دانشگاه‌های این کشور، تسهیلاتی را برای دانش‌جویان جدیدالورود در نظر گرفته و امکان به تعویق انداختن ثبت‌ نام و یا بازگشت هزینه‌ پرداختی در صورت انصراف از ادامه تحصیل در کالج را فراهم آورده‌اند. 

علاوه بر کشورهای دانشجو پذیر انگلیسی زبان، کشوری مثل ایتالیا نیز پرداخت کرایه‌ها را برای دانشجویان به حالت تعلیق درآورده و ایران نیز، روند تردد دانشجویان بین المللی را در نقاط مرزی هوایی و زمینی تسهیل نموده و امکان تردد این دانشجویان را بدون نیاز به دریافت جواز خروج مراجعت از پلیس و فقط با در دست داشتن پاسپورت یا بلیط فراهم نموده است.

لذا مطابق با موارد فوق الذکر می‌توان این گونه عنوان نمود که چالش‌ها و مشکلات دانشجویان بین المللی در نتیجه ویروس کرونا، مواردی مثل ممنوعیت سفر و بسته بودن مرزها، افزایش غم غربت با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و برگزاری کلاس‌ها به صورت مجازی، دوری از خانواده و نگرانی برای آن‌ها با توجه به پاندمی بودن این ویروس، عدم اطمینان از امکان بازگشت به کشورهای محل تحصیل در صورت رفتن به موطن، اعتبار ویزا و همچنین امکان سرگردانی در فرودگاه ها به دلیل بسته بودن مرزها را شامل می‌شوند.

به علاوه، مشکلات مرتبط با نداشتن بیمه درمانی معتبر، دغدغه پرداخت کرایه خانه / اجاره خوابگاه در نتیجه رکود اقتصادی و به تبع آن کاهش توان خانواده‌ها و همچنین خود دانشجویان در نتیجه تعطیلی مشاغل خدماتی و آکادمیک، کاهش دسترسی به تست‌های ورودی مانند تافل، آیلتس، جی مت و غیره، سردرگمی و بلاتکلیفی دانشجویان در نتیجه ابهام و عدم تعیین تکلیف قطعی آموزش عالی کشورها در خصوص دانشجویان بین المللی، تحمل این دوران تنش‌زا را برای دانشجویان بین‌المللی سخت‌تر نموده است. لذا برون رفت از وضعیت موجود و مرتفع نمودن چالش‌های مذکور، لزوم ارائه راه حل‌های خلاقانه را برمی‌تابد.

لازم به ذکر است اقدامات پیشنهادی پیش رو، صرفاً مبتنی بر برنامه‌های کوتاه مدت بوده و نقش درمان سطحی را ایفا می‌نمایند. بدیهی است راه حل‌های نهایی، مستلزم گذر زمان و شناسایی تمامی پیشران‌ها و عدم قطعیت‌های اثرگذار بر حوزه مهاجرت‌های تحصیلی و نیازمند ارائه استراتژی‌های بلندمدت است.

دانشگاه‌ها با شفاف سازی رویکرد خود در قبال دانشجویان بین المللی، می‌توانند تا حدود زیادی به سردرگمی و بلاتکلیفی این دانشجویان پایان داده و فرصتی را برای آن‌ها فراهم آورند تا با خاطری آسوده در خصوص آینده تحصیلی خود تصمیم گیری نمایند.

برنامه‌ریزی سیستم آموزش عالی در خصوص ارتقای وضعیت بهداشتی محیط‌های آکادمیک، می‌تواند تا حد زیادی آسایش خاطر دانشجویان و خانواده‌های آن‌ها را به همراه داشته باشد.

افزایش انعطاف پذیری دانشگاه‌ها در مورد متقاضیان، تمدید بازه‌های زمانی پذیرش و ثبت نام و پذیرش مشروط با توجه به کاهش دسترسی به تست‌های ورودی مانند تافل، آیلتس، جی آر آی، جی مت و ...

درنظرگرفتن تسهیلاتی برای بازگشت دانشجویان به موطن و تسهیل فرآیند خروج از کشور، اطمینان بخشی به دانشجویان در خصوص بازه زمانی ویزاهای تحصیلی

و در نهایت، با توجه به اینکه ردپای رکود اقتصادی ناشی از بحران کرونا بر عکس العمل‌های دانشجویان در خصوص ادامه تحصیل در خارج از کشور سایه افکنده است، لذا در نظرگرفتن تسهیلاتی از قبیل تعویق کرایه خوابگاه‌ها، تخفیف و یا تقسیط شهریه، پرداخت یا افزایش کمک هزینه‌های دانشجویی برای ادامه تحصیل دانشجویان می‌تواند راهگشا باشد. این اقدامات، باعث می‌شود تا دانشجویان مجبور به انصراف از تحصیل در نتیجه مشکلات مالی و یا تحمل بار روانی ناشی از دغدغه‌های اقتصادی نگردند.