حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضوی: برای تمرکز بخشی به فعالیتهای ایرانیان خارج از کشور، نیازمند تدبیر جدی هستیم.
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد مرتضوی در مراسم افتتاحیه هفدهمین همایش سالانه اساتید و دانشجویان ایرانی خارج از کشور گفت: به منظور تمرکز بخشی به فعالیتهای ایرانیان خارج از کشور، نیازمند تدبیر جدی هستیم.
به گزارش نهادایران، رئیس دبیرخانه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور، سخنان خود را با ارائه تاریخچه‌ای از اعزام دانشجو به خارج از کشور آغاز کرد و اظهار داشت:
اعزام دانشجو به منظور کسب دانش و آشنایی با دستاوردهای علمی دنیا و انتقال آن به کشور به عصر سلسله صفویه و زمان شاه عباس دوم برمی‌گردد. ایشان چند نفر را برای یادگیری نقاشی به سبک اروپا به ایتالیا فرستاد که از نتیجه خوبی برخوردار بود.
پس از آن، جریان اعزام ظاهرا تا عصر سلسله قاجار و زمان عباس میرزا متوقف بوده که ایشان همت کرد افرادی را جهت آموزش پزشکی و هنر نقاشی به انگلستان اعزام کرد. مسئله اعزام همچنان تا پایان قجر، کم و بیش ادامه یافت ولی پس از آن با توجه به سهولت ترانزیت و جابجایی، قدری روان‌تر شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اعزام و عزیمت فراگیرتر و بیشتر گردید.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضوی در ادامه به تفاوت دیدگاه‌ها درباره تحصیل کرده‌های خارج از کشور پرداخت و گفت:
آن چه که همیشه در جریان اعزام و عزیمت به صورت یک چالش خودنمایی کرده و باعث شده سیاست واحد و منسجمی در این مورد تدوین نگردد، اختلاف افراد یا جریان های مخالف اعزام و عزیمت و طبعا مخالفت با بازگشت (ظاهرا) با توسل به این استدلال، این مسئله را پیگیری و تبیین میکنند: استحاله شدن در فرهنگ بیگانه و در صورت بازگشت، انتقال فرهنگ محل تحصیل و تاثیرگذاری منفی در جامعه و همینطور باعث سلطه فرهنگ بیگانه بر مردم مسلمان و به طور عمده بر فرهیختگان این مرز و بوم است. و بعضا همین عناصر هستند که دانشجویان را بر مهاجرت تشویق میکنند. این طیف در سایه همین استدلال به طور مطلق با جریان دانشجو فرستی مخالفت دارند. این افراد و جریانها بعضا در میان جریان های موثر و بعضا تصمیم گیر حضور دارند و در حوزه های علمیه نیز به چشم میخورند.
در مقابل این جریان، طیف موافق قرار دارند که به طور مطلق، آن را مثبت ارزیابی میکنند و معتقدند تحول علمی و فناوری کشور مرهون انتقال علوم خارجی مخصوصا کشورهای غربی است. معروفترین این چهره ها در اوایل پهلوی، سید حسن تقی زاده، میرزا ملکم خان، طالبوف و امثال آنها بوده و اکنون نیز افرادی چنین دیدگاهی دارند ولی نظر ایشان ظاهرا تعیین کننده نیست و طبعا تبلیغات خود را با اظهارات خاص خودشان انجام میدهند.
بهره‌مندی از دانش غربی، مشروط به سازگار کردن آن با مقتضیات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور و کشورهای اسلامی، طرفدارهای پرشماری دارد و اغلب اندیشمندان حوزه و دانشگاه این روش را عاقلانه، علمی، بدون تضاد با دین و در راستای منافع کشور دانسته و اسلام را دینی جامع، فراگیر و جهانی قلمداد میکنند و همینطور آن دسته از افرادی که عدم شناخت و دستاوردهای بین المللی را به مثابه انحطاط و عقب ماندگی کشور میدانند ارتباط مشروط با دنیا را فرض و لازم قلمداد میکنند و بر این باورند ارتباط جهانی بر مبنای حفظ استقلال، آزادی و منافع، مایه توسعه و ارتقا وجهه علمی، اجتماعی و سیاسی کشور و باعث مبادلات فرهنگی و استفاده از دستاوردهای علمی جهان است. از جمله این چهره ها میتوان: امام خمینی، علامه طباطبایی، شهید بهشتی، شهید مطهری، آیت الله طالقانی، مقام رهبری، سید حسین نصر، مهندس بازرگان، جلال آل احمد و امثال آنها را نام برد و طبعا کشف دانش و انتقال آن را برای جامعه علمی و کشور لازم میدانند و با اعزام و عزیمت دانشجو موافقند.
رئیس دبیرخانه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور، در ادامه صحبت هایش به بیان ظرفیت های ایرانیان خارج از کشور پرداخت و ضمن ارائه آمار گفت:
بهانه جویی در سایه این نوع نگاه‌ها و پیاده کردن ضمایر پنهان توسط برخی افراد یا جریان‌های موثر، کشور و نظام را از ظرفیت‌ها و دستاوردهای کم نظیر ایرانیان خارج از کشور محروم نموده است. به بخشی از فرصت ها و ظرفیت های هموطنان در خارج از کشور اشاره میشود:
1- حضور 7 تا 8 میلیون ایرانی در خارج از کشور، ثروت نجومی ایرانیان مقیم آمریکا و ثروت ایرانیان مقیم آلمان و سایر کشورها که از طریق کمیسیون ایرانیان خارج از کشور بیان شده یه طوری که درآمدهای نفتی و سایر صادرات کشور در برابر آن ناچیز است
2- حضور 15 هزار محق و استاد ایرانی در 500 دانشگاه اول دنیا
3- حضور 3 هزار ایرانی در سیلیکون ولی
4- شناسایی 7 هزار متخصص ایرانی مقیم آمریکا
خلا نپرداختن جدی به ایرانیان خارج از کشور موجب گردیده موسسه‌های متعددی در خارج از کشور شکل گیرد و مخاطبان خود را در حوزه دانشمندان و فرهیختگان ایرانی انتخاب کند از جمله:
پروژه ققنوس در سال 2019 مخاطب روشنفکران و دانشمندان ایرانی با ماموریت
پروژه ایران 2040 استنفورد 2016 مخاطب: محققان ایرانی در سراسر دنیا
موسسه ایرانیان مهاجر زیر مجموعه دانشگاه ایالت سانفرانسیسکو
سازمان سیمرغ 2013 در وین اتریش
البته بیان این نکات به معنای آن نیست که اساسا کشور هیچ گونه توجهی به دانشجویان و دانش آموختگان ایرانی خارج از کشور ندارد بلکه ایرانیان و تحصیلکرده های ایرانی خارج از کشور همیشه مورد توجه مسئولان به ویژه رهبری بوده و شاهد آن، انتصاب دو نفر از چهره های آگاه به مسائل به عنوان نماینده برای پیگیری و رفع و رجوع مسائل و مشکلات دانشجویان ایرانی خارج از کشور است.
– تلاش های قابل تقدیر معاونت علمی-فناوری در بازگشت و جذب بیش از 2000 نفر از فارغ التحصیلان معتبرترین دانشگاه های دنیا.
– تلاش های قابل توجه بنیاد ملی نخبگان در معرفی عده نسبتا معتنابهی از فارغ التحصیلان به دانشگاهها جهت استخدام و به کار گیری آنان
– فعالیت مراکز دانش بنیان ها در جذب و استفاده از تحصیل کرده های ایرانی خارج از کشور در این مراکز
– فعالیتهای شورای عالی ایرانیان و همینطور فعالیتهای ریز و درشت در این راستا بسیار است.
اما آن چه که جای خالی آن بسیار مشهود بوده و بطور جدی دغدغه برانگیز است، نبود سیاست منسجم کنشی که باعث شده فعالیت‌ها سلیقه‌ای صورت گیرد و ناگفته پیداست که نتیجه آن، انفعال و فرسایش است و بازدهی آن، ناچیز خواهد بود.
حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضوی، جمع‌بندی و پایان صحبت‌هایش را به پیشنهاد درباره تمرکزبهشی به فعالیتهای ایرانیان خارج از کشور اختصاص داد و اظهار داشت:
با توجه به نکاتی که گفته شد، با اغتنام فرصت از حضور نمونه‌ای از فرهیختگان و اندیشمندان کشور و نمایندگان مقام معظم رهبری در این همایش و نیز با توجه به این که نمایندگان محترم گاهی در نشست‌های تصمیم‌گیر حضور دارند از جمله شورای فرهنگی بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری و بنده نیز در کنار آن جمع حضور دارم این مطلب در آن جلسه مطرح شود:
به منظور تمرکزبخشی به فعالیت‌ها و ایجاد هم‌افزایی در حرکت‌های مربوط به ایرانیان از جمله تحصیل‌کرده‌های ایرانی خارج از کشور، از مسئولان خواسته شود در این مورد تدبیر جدی و اساسی اندیشیده شود.
و ضمنا مایلم به استحضار برسانم: یک بار در این مسئله در 1400 در کارگروه علم و فناوری هیئت اندیشه ورز مجلس خبرگان رهبری با این عبارت مطرح و مصوب شد:
«به دلیل فقدان سیاست مشخص و جامع در مورد مهاجرت و عدم شکل‌گیری ارتباطی منسجم و موثر با ایرانیان خارج از کشور به خصوص دانشجویان، اساتید و متخصصان ایرانی خارج از کشور، پیشنهاد میشود: سازمان ملی مهاجرت به منظور مدیریت امور همه مهاجرین ذیل نهاد ریاست جمهوری تشکیل شود»
