رفع مشکلات کشور با مشارکت نخبگان در دیدار با مقایم معظم رهبری

سید محمد نوید قریشی، پسا دکترای تخصصی مهندسی هوا فضای دانشگاه تهران و عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران، با بیان اینکه در جلسه دیدار ما با مقام معظم رهبری در خصوص صنعت فضایی و مشکلات و چالش‌های ۱۰ سال اخیر این صنعت نکاتی را ارائه کردم، گفت: ۴ مشکل عمده در ۱۰ سال اخیر در این صنعت موجود بوده که از آن جمله می‌توان به “موازی کاری زیاد”، “وجود دست اندرکاران زیاد در این حوزه”، “نبود راهبردهای در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت متناسب با نیازهای کشور” و “عدم مدیریت صحیح منابع” اشاره کرد.

وی ادامه داد: بعد از آن مشکلات کنونی صنعت فضایی را در ۵ محور ارائه کردم و برای هر کدام از این مشکلات، یکسری راهکارهایی ارائه دادم.

قریشی با اشاره به مشکلات پنجگانه کنونی صنعت فضایی، محور اول این چالش‌ها را در زمینه “جذب و نگهداشت نیروی انسانی نخبه و متخصص” عنوان کرد و یادآور شد: با توجه به اینکه صنعت فضایی یک صنعت  های‌تک به شمار می‌رود و تکنولوژی بالایی را دارد، از این پتانسیل برخوردار است که نیروهای نخبه و متخصص را در حوزه‌های مختلف علوم فنی و مهندسی جذب کند، ولی متاسفانه در سال‌های گذشته شاهد این امر بودیم که در این حوزه قوانین حمایتی خاصی وجود نداشته و افراد نخبه‌ای که در این زمینه فعال هستند، قانون حمایتی خاصی برای آنها دیده نشده است.

وی این قانون‌های حمایتی را شامل حقوق پرداختی و نوع قراردادها ذکر کرد و ادامه داد: این در حالی است که کشورهای همسایه ایران با سرمایه گذاری هنگفتی که انجام دادند، بسیاری از متخصصان فضایی ما را جذب کردند.

این محقق پسا دکتری مهندسی هوافضا از دانشگاه تهران نمونه این کشورها را شامل امارات متحد عربی، ترکیه و عربستان دانست و گفت: در این زمینه پیشنهاد دادم که برای صنایعی که دارای فناوری‌های بالایی هستند مانند صنایع فضایی، هسته‌ای و نانو یکسری قوانین حمایتی دیده شود تا افراد متخصصی که در این حوزه‌ها مشغول به فعالیت هستند، دارای یکسری مزایای ویژه‌ای باشند.

وی خاطر نشان کرد: در این زمینه پیشنهاد کردم که شورای عالی فضایی وارد شود و یکسری قوانین حمایتی برای نیروهای انسانی این حوزه ترسیم کند.

عدم همکاری بین‌المللی با کشورهای بین‌المللی

قریشی، چالش دوم صنعت فضایی را “عدم همکاری بین‌المللی با سایر کشورها” ذکر کرد و گفت: صنعت فضایی از این ویژگی برخوردار است که در بعدهایی نیازمند همکاری با صنایع مختلف است تا بتوان با سرمایه‌گذاری مشترک، به محصول مشترک دست یافت.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه کشور با محدودیت‌هایی مواجه است، در این حوزه نتوانستیم خیلی فعالانه وارد شویم و پیشنهاد دادم که در تدوین سندهای همکاری بین‌المللی با کشورهای چین و روسیه که امکان همکاری داریم، بندهایی در حوزه ‌همکاری‌های فضایی در نظر گرفته شود.

به گفته وی در حال حاضر در سندهای همکاری مشترک با روسیه و چین هیچ بندی مرتبط با صنعت فضایی در نظر گرفته نشده است و این دو کشور از جمله کشورهای قوی در صنعت فضایی هستند و اگر ایران بتواند با این دو کشور همکاری داشته باشد، می‌تواند در توسعه این صنعت مؤثر باشد.

برنامه ۱۰ ساله فضایی ایران

این محقق دانشگاه تهران در حوزه فضایی، محور سوم سخنرانی خود را در جلسه دیدار با مقام معظم رهبری “برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور” ذکر کرد و ادامه داد: در این بخش توضیح دادم که صنعت فضایی، صنعتی پیچیده است و اگر بخواهیم به محصول فناورانه دست یابیم، نیاز داریم تا یک برنامه راهبردی بلند مدت و اصولی و منطقی برای این صنعت تدوین کنیم.

وی اضافه کرد: در این زمینه یک برنامه ۱۰ ساله فضایی در شورای عالی فضایی با ریاست رییس‌جمهوری در حال تدوین است و این درخواست را ارائه کردم که این برنامه ۱۰ ساله تصویب شود و مهمتر از آن بعد از تصویب، بودجه‌های مورد نظر برای رسیدن به اهداف این سند در نظر گرفته شود.

قریشی با بیان اینکه لازم است نمایندگان مجلس و نیز دولت، بودجه‌های مورد نیاز این سند را تامین کنند، اظهار کرد: محور چهارم “اختصاص بودجه دولتی برای حوزه‌هایی از صنعت فضایی که جذابیتی برای بخش خصوصی ندارند” بوده است. صنعت فضایی ایران فرآیند تکمیل و بلوغ خود را طی می‌کند و هنوز چرخه توسعه تکنولوژی آن به طور کامل طی نشده است و تا زمانی که این چرخه را نتوانیم به طور کامل طی کنیم، این جذابیت برای بخش خصوصی وجود ندارد تا به عنوان سرمایه‌گذار در این صنعت وارد شود و سرمایه‌گذاری کند.

وی خاطر نشان کرد: اکنون به این صورت است که انتظار می‌رود که بخش خصوصی در صنعت فضا سرمایه‌گذاری کند و سرمایه‌گذاری دولتی در آن حوره‌ها کاهش یابد، این در حالی است که صنعت فضایی به آن بلوغ کامل نرسیده و برنامه‌های این صنعت در سطح ملی است و در این سطح، برنامه‌های فضایی نمی‌تواند اقتصادی باشد.

قریشی افزود: در این جلسه اعلام کردم که به نظر می‌رسد دیدگاهی که هم اکنون در این صنعت وجود دارد، باید اصلاح شود.

نبود صنعت فضایی در برنامه هفتم توسعه

عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران محور پنجم چالش‌های اخیر صنعت فضایی را “جای خالی صنعت فضایی در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه” عنوان کرد و افزود: اگر بند مرتبط با صنعت فضایی را در سیاست‌های هفتم توسعه داشته باشیم، قطعا می‌تواند ضامن حیات صنعت فضایی با تغییر دولت‌ها باشد.

وی گفت: ماهواره‌هایی مانند “خیام”، “پارس” و “ناهید” در سال‌هایی بودند که بودجه این حوزه کاهش یافته بود و به این علت به ثمر نشستند که در سند برنامه ششم توسعه،  بندهای مرتبط با صنعت فضایی داشتیم، ولی در برنامه هفتم توسعه هیچ بندی در خصوص این صنعت نداریم؛ از این رو با تغییر دولت‌ها، صنعت فضایی تضعیف خواهد شد.

قریشی اضافه کرد: در این زمینه از مقام معظم رهبری درخواست کردم بندی مرتبط با این صنعت در سیاست‌های برنامه هفتم توسعه اضافه شود و ایشان فرمودند این سیاست‌ها ابلاغ شده است، ولی اعلام فرمودند که راهکاری برای این حوزه دارند.

مشارکت نخبگان در حل مسائل کشور

قریشی با اشاره به نقش نخبگان در حل مسایل کشور، گفت: در این زمینه همانطور که مقام معظم رهبری به آن اشاره داشتند، یکی از معضلات اساسی این است که نخبگان خیلی به حل مسائل کشور وارد نشده‌اند.

وی ادامه داد: به نظر من مشکلات زیادی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داریم و تنها راه حل موجود برای رفع این مشکلات این است که عرصه‌ای را فراهم کنیم تا نخبگان به حوزه‌های حکمرانی و مدیریت کشور وارد شوند. با ورود نخبگان به حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و ورزشی و غیره می‌توانیم بسیاری از مشکلاتی که در کشور وجود دارد را برطرف کنیم.