سایت نهادایران از ابتدای ماه محرم، طی یک سلسه مطالب، به بررسی زمینه های شکل‌گیری عاشورا، وقایع روز نبرد و پس از عاشورا خواهد پرداخت. منبع اصلی این نوشتار، کتاب «راهی در بیراهه» اثر حجت الاسلام و المسلمین سید محمد مرتضوی می‌باشد. این مجموعه با نگاهی نو به بررسی جریانات سیاسی تاریخ اسلام پرداخته و تلاش می‌کند که با نگاهی بدون غرض، به ارائه گزارش درباره عاشورا بپردازد. امید که مورد قبول پیشگاه حضرت سیدالشهدا واقع شود و راهگشای دانشجویان و پژوهش‌گران باشد.
قسمت اول-هدف این نوشتار
هدف این اثر، نه تاریخ نگاری پیرامون زندگی فرمانروایان جهان، و نه پژوهش در زمینۀ باستان‌شناسی است؛ بلکه تنها بازخوانی زوایایی از تاریخ و نگاهی گذرا به چند نمونه از رخدادهای آن است تا ارزش فداکاری‌های جریان ستم‌ستیز در پهنۀ گیتی، اندکی نمایان گردد و نشان داده شود؛ چنین نبوده که جهان همیشه با معیار منطق، عدالت و معنویت راه پیموده باشد، بلکه همواره صحنۀ تقابل جریان ستم و ستم‌ستیز بوده است.
به‌همین رو، هر گاه زمام مدیریت جامعۀ جهانی در دست جریان ستم قرار گرفته (که متأسفانه اغلب مقاطع، با این جریان همراه بوده است)، پیامد آن اوّلاً خلأ جهان از عقلانیت و معنویت در دوره‌هایی از تاریخ شده و ثانیاً باعث گرفتار‌شدن مردم در جدال درونی فرسایشگر گردیده است؛ چراکه کشش درونی و فطری بشر، او را به انسانیت، معنویت و اخلاق فرا میخواند، در حالی که فضای فرهنگی ناشی از جریان «خودکامه»، خلاف آن را موعظه می‌کند.
حاصل این وضعیت، تنازعات درونی، تحیّر و سردرگمی است و نهایت آن فرسودگی می‌باشد. به‌همین دلیل، مردم ستم‌زدۀ این مقاطع، دنبال روزنۀ امیدند تا احیاناً نوری از جانب جریان مقابل بدرخشد و دالان‌های تاریک را روشن سازد تا مردم از آنها عبور کرده و در موقعیت متفاوتی قرار گیرند. این رخداد، هر از گاهی، از ناحیۀ پیامبران الهی، پیشوایان دینی و مصلحان اخلاقی و اجتماعی به‌وقوع پیوسته و جهان را دگرگون نموده و جریان گستردهای در دل تاریخ جاری ساخته و تشنه‌کامان حقیقت را پیوسته سیراب کرده است.
جریان مرتبط با امام حسین(ع) که موضوع این نوشتار قرار گرفته، معطوف به‌همین رویکرد می‌باشد و در حقیقت، تلاشی است در این جهت که اندکی از پردۀ جریان عاشورا کنار زده شود و نقش عاشوراییان در زمینه‌سازی آزادی‌های اجتماعی، سیاسی، فکری و فرهنگی نمود پیدا کند و حقیقت عاشورا قدری، خود را نشان دهد که احیاناً اگر در تاریخ پدید نمی‌آمد، شاید قرن‌ها بر بشر می‌گذشت، نه استعدادی شکوفا می‌شد نه دستاوردهای نخبگان مورد توجه قرار می‌گرفت و نه پایۀ تمدنی جدید، بنیان نهاده می‌شد.
پایان قسمت اول
در قسمت بعدی به بررسی تمدن‌های پیش از اسلام خواهیم پرداخت.
با ما همراه باشید.
